Yüz Felci
İçindekiler
Yüz felci[değiştir]
Fasiyal sinir paralezisi akupunktur uygulamsında en sık karşılaşılan nörolojik belirtilerdir. Birtakım vakalarda meydana gelen lezyonlardan ve merkezi sinir sistemindeki alanlardan ileri gelebilir. Fakat yüz felci terimi, diğer nörolojik abnormalite vakaları olmaksızın meydana gelen periferal fasiyal parelezi ile sınırlandırılmalıdır. Fasiyal paralezi vakalarının 80%’i bu kategoriye aittir. Bu hastalığın gerçek etiyolojisi belirsizdir. Yüz felcinin fasiyal sinir ödeminin sonucu olduğuna dair kanıtlar vardır. Bu rahatsızlığın genellikle virüs enfeksiyonundan ileri geldiğine inanılıyor. Çocukluktan yaşlılık dönemine her yaşta meydana gelebilir, fakat genç yaştaki erişkinlerde daha yaygındır ve erkekler kadınlardan daha fazla etklenir. Çoğunlukla, aşırı soğuğa maruz kalma hikayesi vardır ve soğuk havada yüz felcinin meydana gelme ihtimali yüksektir.
Klinik özellikler[değiştir]
Yüz felci başlangıçta akuttur ve neredeyse her zaman tek taraflıdır, çok nadiren iki taraflıdır. Genellikle rahatsızlık birkaç saat veya birkaç günde maksimum düzeye ulaşır. Fasiyal paralezi, ağrı veya hemen çene açısına posteriyor olan stilomastoid foramen bölgesindeki kulağın arkasında veya içinde meydana gelen rahatsızlıktan kaynaklanabilir. Üst ve alt fasiyal kaslar daima aynı anda etkilenir ve felc etkilenen bölgenin istemli, duygusal ve bağlı hareketlerini eşit şekilde etkiler. Felç tamama yayıldığında, bütün hareketler yitirilir. Etkilenen bölge hareketsiz ve ifadesizdir. Kaş aşağı düşer ve alındaki kıvrımlar düzleşir. Kaşın çatılması ve kaldırılması imkansızdır. Palpebral aralık etkilenen bölge üzerinde genişler ve göz çevresi felcinden ötürü gözün kapatılması imkansızdır. Hasta gözünü kapatma teşebbüsünde bulunduğunda, göz küresi yukarıya doğu kayar (Bell fenomeni). Tek gözü kapatma yeteneği kaybolur. Nazolabial çukur bozulur. Hasta dişlerini gösteremez, dudaklarını büzemez veya ıslık çalamaz. Yanak kası felcinden ötürü, solunum esnasında avurt şişer ve yiyecekler avurt ve diş eti arasında toplanma eğilimi gösterirler. Korda timpani siniri rahatsılığa dahil olduğunda, dilin üçte ikilik ipsilateral anteriyor kısmında tat alma hissinde kayıp meydana gelir. Stapedıus kas etkilendiğinde, üzengi kemiğinin tabanındaki desteği kaldırır ve böylece kulak zarının gerginliği azalir, hiperakuzi meydana gelebilir, özellikle düşük frekanstaki seslere karşı.
Prognoz[değiştir]
Esslen (Erlo Esslen: The Acute Facial Palsies, Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, 1997) tarafından akut yüz felcinin doğal seyri üzerinde titiz bir elektrofizyolojik araştırma gerçekleştirildi. Araştırma şunları ortaya koydu: (1) Akut yüz felçlerinde dejenerasyona sebep olan sürecin, felcin 10. gününden daha geç sona ermemesi; (2) Eğer fasiyal sinir liflerinin dejenarasyonu 90%’nı geçmemişse teşhs her durumda kolaydır. Sadece 98% - 100% oranlı dejenerasyonda, iyileşme birçok hastada istenilen düzeyde değildir veya zayıftır. Özetle, yüz felcinin prognozu kolaydır. İyileşme birkaç hafta içinde başlayabilir veya hastaların çoğunda aylar sürebilir.
Akupunktur tedavisi[değiştir]
Yüz felcinin Çinin ilk kralından bu yana, yaklaşık 4000 yıl önce, bilindiği söylenir. Nei Jing tarafından ifade edildiği üzere, yüz felcine mide kanalını istila eden “rüzgar” ve “soğuk” sebep olur. Geleneksel Çin tıbbı yüz felci olan hastlarda iyi sonuçlar doğurabilir. Akupunktur tedavisi hem akut hem de kroonik evrelerde uygulanabilir. Erken akupunktur tedavisi daha çok tavsiye ediliyor gibi görünüyor. İlk tedvinin ardından akupunktur iğneleri çıkarıldıktan sonra, akut vakaların bazılarında hasta gözünü açmaya, ağzını hareket ettirmeye ve dişlerini göstermeye başlayabilir. Fakat, 10 yıldan fazla süredir doğal yollarla iyileşmeyen hastalar bile akupunktur yoluyla memun edici veya mükemmel durumlara gelebiliyor.
Akupunktur Noktalarının Belirlenmesi
Vücut Akupunkturu Esas noktalar (iki grup):
Yifeng (ÜE-17) Yangbai (G-14) Jingming (Me-1) Sibai (Mi-2) Taiyang (Ekstra) Dicang (Mi-4) Quanliao (İB-18) Jiachengjiang (Ekstra)
Touwei (Mi-8) Zanzhu (Me-2) Tongziliao (G-1) Jiache (Mi-6) Yingxiang (KB-20) Xiaguan (Mi-7)
Fasiyal sinirin motor noktaları da (fasiyal sinir dallarının kaslara girdiği yerde) esas noktalar olarak kullanılabilir. Yifeng (ÜE-17) yüz felci tedavisinde önemli bir noktadır. Fasiyal sinirin çıktığı sitilomastoid foramene yakındır. Yifeng’in bir iğne veya elektro uyarıcı ile uyarılması felçli bölgedeki faaliyetleri harekete geçirebilir. Taiyang göz kapaklarının kapatılmasında Jingming ve Tongziliao kadar etkilidir. Aşağıda bahsedilen noktalara iğne takılması göz çevre kasını uyaracaktır.
Ek Noktalar:
Hiperakuzi İçin
Tinggong (İB-19), veya Ermen (ÜE-21)
Kulak arkası veya içindeki ağrı veya huzursuzluk için
Yifeng (ÜE-17)
Huzursuzluğun olduğu bölgedeki “Ashi” noktaları
Tonifikasyon İçin
Zusanli (Mi-36)
Akut evrede, her seferinde 6-8 nokta seçilir. Kronik evrede akupunktur noktalarının, felcin derecesine göre seçilmesi daha esnektir. Her seferinde 4-6 nokta iğnelenir.
Kulak Akupunkturu
Esas Noktalar:
Fasiyal Bölge
Üçlü Enerji verici
Semfatetik
Dalak
Böbrek
Ek Noktalar:
Shenmen
Beyin sapı
Subkorteks
Oksipital
Temporal
Frontal
Yan kafa kemiği
Her seferinde 4-6 nokta kullanılır.
Akupunktur Manipülasyonu[değiştir]
Vücut Akupunkturu
Yukarıda değinilen noktaların iğne derinliği 0.5 – 1.5 cm’dir. “De qi” fenomeni yakalanır yakalanmaz, iğnelerin başları elektrik uyarıcıya takılır ve aralıklı, hastanın tahammül edebileceği yoğunlukta bir akım 20 dakika uygulanır. Daha sonra iğneler elektrik uyarıcı olmadan 1-3 saat kalır. Bu, üç ardışık gün boyunca uygulanır. Daha sonra iğneleme iki günde bir yapılır. Bir kür 10 seanstan oluşur. İyileşme belirtileri başladığında, aktif fasiyal egzersizler tavsiye edilir. Akut evreden sonra, fasiyal sinire doğrudan elektrik uyarımı kontroktür meydana gelmesine zemin hazırlayabilir. Bu yüzden, hastalar kronik evredeyken, sadece iğneleme ile uyarılır. İğneler 30-40 dakika olduğu gibi kalır ve tedavi iki günde bir uygulanır. Bir kür 10 seanstan oluşur. İki kür arasında 5-7 günlük aralar vardır. Genellikle 2-4 kür uygulanır.
Kulak Akupunkturu[değiştir]
Kulak akupunkturu yüz felcinin tedavisinde vücut akupunkturu kadar etkili değildir. Faydalı olabilir, özellikle de hastanının baş ağrısı ve/veya angsiyete semptomları olduğu zaman. Kalıcı iğneler veya kurutulmuş bezelye taneleri uygulanır. Günde üç kez bastırılır. Her 3-5 günde değiştirilir ve iki seans arasında 1-2 gün ra verilir. Bir kür tedavi 4-6 seanstan oluşur.
Vaka Geçmişi[değiştir]
Hasta P.N.: 48 yaşındaki bir erkek hasta. Sabah sağ yüz felci ile uyandı. Hanımı ağzının sol tarafa kaydığını fark etti. Kahvaltı yaparken yiyeceğin, etkilenen bölgedeki dişlerin ve yanağın arasında kaldığını bildirdi. Bir gün önce soğuk aldığını ve 13 yıldır hipertansiyonu olduğunu ve inme inmiş olabileceğinden korktuğunu söyledi. Kol ve bacaklarında herhangi bir duyu semptomu ve zayıflık görülmedi. Hasta yüz felcinin ikinci gününde akupunktur tedavisine geldi.
Muayenede, yüzün, hem alt hem de üst kısımlarını içeren, sağ tarafında komple yüz felci olduğu görüldü. Kaş çatma ve kaldırma iyice zorlaştı. Sağ palpebral aralık genişledi. Hastaya gözlerini kapatması söylendiğinde, etkilenen kısmın kapakları açık kalmaya devam etti ve Bell fenomeni mevcuttu. Sağ nazolabial kıvrım düzleşti ve ağzın köşesi sarkmış bir vaziyet aldı ve sol tarafa doğru çekildi. Hasta ağzını geriye çekmede ve ıslık çalarken dudaklarını büzmede zorluk çekti. Rahatsızlığa sebep olan stilomastoid foramen bölgesinde basınç oluştu. Dilin sağ anteriyor kısmında tat alma azaldı. Nörolojik muayene sonuçları normaldi. Bu bir tipik yüz felci vakası idi.
Tedavi ve Daha Fazla Kür[değiştir]
Hasta aşağıda belirtildiği gibi tedavi edildi. Yifeng (ÜE-17) ve Yangbai (G-14) birlikte kullanıldı. Daha sonra iğneler elektrik uyarıcıya bağlandı ve aynı işlem Taiyang ve Jingming (Me-1) ve Quanliao (İB-18) ve Jiachengjiang noktaları için yapıldı. Elektrik uyarımı 20 dakika uygulandı. Daha sonra iğneler bu pozisyonda 3 saat kaldı. Hastaya, rahatsızlığının çok erken evrelerinde teşhis konulduğu için, tedeavi 6 gün ard arda günde bir kez olmak üzere tekrar edildi, ve daha sonra 10 seansa ulaşana kadar iki günde bir uygulandı. İlk tedavinin hemen ardından hastaya sıkıca gözlerini kapatması söylendiğinde, sağ palpebral aralığın daha da daraldı gözlzemlendi. Durum tedavinden önceki ile karşılaştırıldığında çok daha rahattı. Yüz felcinin 16. gününde, yani 9. seanstan sonra, kas fonksiyonu positif kaş işareti hariç (maksimal göz kapağı kapanmasında etkilenen bölgenin kirpikleri diğeri kadar tam değildir) yenilendi. İğneleme durduruldu ve hasta müşahede altına alındı.
Takip[değiştir]
Altı ay sonra hasta tamamen iyileşti.
